ΘΕΩΡΙΑ θεωρίες, σχολές, μοντέλα, ιδέες
σχολές - Θεωρίες
Θεωρητικοί
συνθέσεις
ερωτήσεις
2o
6o
9o
1o
3o
7o

Οι κλασσικοί της κοινωνιολογίας

Αύγουστος Κοντ, Εμίλ Ντυρκέμ,

Καρλ Μαρξ, Μαξ Βέμπερ

Ερωτήσεις αξιολόγησης ανά κεφάλαιο, από το βιβλίο κοινωνιολογίας της Γ' Λυκείου. Περιλαμβάνονται links για αυτοματοποιημένα τέστ αξιολόγησης κλειστού τύπου και σταυρόλεξα.
  • 1ο Κεφάλαιο

    Ερωτήσεις σύντομης ανάπτυξης

     

    1. Ποιες αλλαγές συντελέστηκαν κατά την μετάβαση στην βιομηχανική επανάσταση και πως αυτές συντέλεσαν στην εμφάνιση της επιστήμης της κοινωνιολογίας

    2. Ποιο είναι το αντικείμενο μελέτης της κοινωνιολογίας; Αναφέρετε πέντε ενδεικτικά ερωτήματα που την απασχολούν.

    3. Ποια είναι η κοινωνιολογική προσέγγιση του ερωτήματος «ποια είναι η σχέση του έρωτα με το γάμο»;

    4. Τι είναι η κοινωνιολογική φαντασία; Ποια η χρησιμότητά της στην κατανόηση της κοινωνικής μας πραγματικότητας, σε αντίθεση με την συμβατική γνώση;

    5. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της κοινωνικής θεωρίας που την διαφοροποιούν από την καθημερινή θεωρητική σκέψη;

    6. Ποια ήταν η στάση του Α. Κόντ απέναντι στην επιστήμη και τις μεθόδους της κοινωνιολογίας;

    7. Ποια ήταν τα τρία στάδια εξέλιξης του ανθρώπινου πνεύματος κατά τον Κοντ; Ποια ήταν η κυρίαρχη κοινωνική οντότητα σε κάθε στάδιο;

    8. Πως ανέλυε ο Μαρξ το καπιταλιστικό σύστημα με βάση τις παραγωγικές σχέσεις;

    9. Πως, κατά τον Μαρξ, καθορίζονται οι κοινωνικές, πολιτικές και πνευματικές διαδικασίες της κάθε κοινωνίας;

    10. Τι είναι η “ταξική πάλη” και ποια η σημασία της στην ιστορική εξέλιξη, κατά τον Μάρξ;

    11. Τι είναι η “κοινωνική αλληλεγγύη” κατά τον Ντυρκέμ και πως εμφανίζεται στις προβιομηχανικές και τις βιομηχανικές κοινωνίες;

    12. Αναπτύξτε ένα παράδειγμα της επιστημονικής προσέγγισης των κοινωνικών φαινομένων από τον Ντυρκέμ.

    13. Ποιες μορφές αυτοκτονιών διέκρινε ο Ντυρκέμ στις μελέτες του; Εξηγήστε το πως αυτές συνδέονταν με το επίπεδο της κοινωνικής ενσωμάτωσης των αυτόχειρων, παραθέτοντας αντίστοιχα παραδείγματα.

    14. Τι αφορά η έννοια της ανομίας κατά τον Ντυρκέμ; Πώς σχετίζεται με το φαινόμενο της αυτοκτονίας;

    15. Με ποια κοινωνικά ζητήματα ασχολήθηκε στο έργο του ο Μαξ Βέμπερ;

    16. Τι αφορά η έννοια του εξορθολογισμού και πως την χρησιμοποίησε ο Βέμπερ για να ερμηνεύσει τον τρόπο μετάβασης από τις προβιομηχανικές στις βιομηχανικές καπιταλιστικές κοινωνίες;

    17. Πως μπορούμε, κατά τον Βέμπερ, να εξηγήσουμε την κοινωνική συμπεριφορά των ατόμων; Παραθέστε τα είδη των κοινωνικών δράσεων με αντίστοιχα παραδείγματα.

    18. Τι είναι ένας “ιδεατός τύπος” κατά τον Βέμπερ; Πως προσέγγισε με την έννοια αυτή την “γραφειοκρατία”;

     

    Ερωτήσεις κριτικής σκέψης

     

    1. Πως θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε κοινωνιολογικά μια καθημερινή πράξη – συνήθεια όπως το να πιούμε μια κούπα καφέ;

    2. Χρησιμοποιώντας την προσέγγιση της Κοινωνιολογικής φαντασίας, αναλύστε την φράση “τι θα φάμε σήμερα μαμά;”

    3. Εξηγήστε πως, σύμφωνα με τον Τ. Κούλεϋ, ο κοινωνικός περίγυρος μπορεί να διαμορφώσει την αυτοεικόνα του ατόμου. --

    4. Εξηγήστε με ποιόν τρόπο, κατά τον Ε. Γκόφμαν, οι κοινωνική συμπεριφορά των ατόμων μεταβάλλεται ανάλογα με το κοινωνικό πλαίσιο. –

    5. Με ποιον τρόπο θα μπορούσε να γίνει διεπιστημονική μελέτη του θεσμού της οικογένειας από τις επιστήμες τις κοινωνιολογίας, της ψυχολογίας, της οικονομίας, της πολικής και της ιστορίας; --

     

    Ερωτήσεις σύνθεσης

     

    1. Σχολιάστε - εξηγήστε την παρακάτω είδηση λαμβάνοντας υπόψη:

    α) την κοινωνική θεωρία του Ε. Ντυρκέμ για την αυτοκτονία,

    β) την θεωρία του Μ. Βέμπερ για την κοινωνική δράση των ατόμων.

    «Είκοσι έξι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους χθες από το διπλό χτύπημα της Αλ Κάιντα εναντίον σουνιτικών οργανώσεων, που συνεργάζονται με τις αμερικανικές δυνάμεις για την εκδίωξη της οργάνωσης από το Ιράκ. Η πρώτη επίθεση σημειώθηκε όταν γυναίκα καμικάζι παρέσυρε στο θάνατο τουλάχιστον 16 ανθρώπους και τραυμάτισε περισσότερους από είκοσι, πυροδοτώντας τα εκρηκτικά με τα οποία ήταν ζωσμένη...» Πηγή: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 8/12/07

     

    2. Ποια τα χαρακτηριστικά των προβιομηχανικών και των βιομηχανικών κοινωνιών, από την οπτική της δράσης των ατόμων του Μ. Βέμπερ και της κοινωνικής συνοχής του Ε. Ντυρκέμ;

    3. Σχολιάστε την διαφορά στην προσέγγιση του Ντυρκέμ και του Μαρξ όσον αφορά την ιστορική εξέλιξη και τις διαδικασίες των κοινωνιών (χρησιμοποιήστε τις έννοιες της κοινωνικής αλληλεγγύης, της ταξικής πάλης και της βάσης-εποικοδομήματος στην ανάλυσή σας).

    4. Ποια είναι η ομοιότητα της προσέγγισης του περάσματος από τις προβιομηχανικές στις βιομηχανικές κοινωνίες, από τους Α. Κοντ και Μ. Βέμπερ;

     

    5. α) Εξηγήστε την οπτική της σχολής των λειτουργιστών, όσον αφορά την ύπαρξη της κοινωνίας.

        β) Με ποιες ιδέες συνέβαλε ο Ρ. Μέρτον στην θεωρία της σχολής των λειτουργιστών;

     

    6. α) Εξηγήστε τον ρόλο της αλληλεπίδρασης των ατόμων στην κατανόηση της κοινωνικής πραγματικότητας, ,όπως διατυπώθηκε από την σχολή της κοινωνικής αλληλεπίδρασης.

    β) Με ποιον τρόπο τα κοινά νοήματα και οι πρακτικές των ατόμων, νομιμοποιούν την κοινωνική πραγματικότητα, σύμφωνα με την σχολή της κοινωνικής κατασκευής;

     

     

     

     

  • 2ο Κεφάλαιο

    Ερωτήσεις ανάπτυξης

     

    1. Ποια η διαφορά της βιομηχανικής με την μεταβιομηχανική κοινωνία στους τομείς της: α) οικονομικής οργάνωσης και β) των συγκρούσεων και των κοινωνικών διεκδικήσεων.

    2. Ποια η διαφορά , για τις κοινωνικές επιστήμες, μεταξύ ανεπτυγμένων και λιγότερο ανεπτυγμένων κοινωνιών;

    3. Πως εξηγούν το φαινόμενο της ανάπτυξης του καπιταλιστικού δυτικού κόσμου οι θεωρίες της εξάρτησης;

    4. Διατυπώστε πέντε χαρακτηριστικά της βιομηχανικής επανάστασης.

    5. α) Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των αγροτικών κοινωνιών;

        β) Ποιος ο ρόλος και οι συνθήκες ζωής των καλλιεργητών στις δουλοκτητικές και τις φεουδαρχικές αγροτικές κοινωνίες;

     

    6. Περιγράψτε την διαδικασία της μετάβασης από τις γεωργικές, στις βιομηχανικές κοινωνίες.

     

    7. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της βιομηχανικής επανάστασης; Πως αυτή συνδέεται με το φαινόμενο της αστικοποίησης;

     

    8. α) Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της μεταβιομηχανικής κοινωνίας;

        β) Ποια η διαφορά μεταξύ βιομηχανικών και μεταβιομηχανικών κοινωνιών στα ζητήματα των οικονομικών και παραγωγικών διαδικασιών;

     

    9. Τι αφορά η έννοια της «ανάπτυξης» των κοινωνιών και πως αυτή προσεγγίζεται  από τις θεωρίες του εκσυγχρονισμού και της εξάρτησης;

     

     

     

     

     

  • 3ο Κεφάλαιο

    Ερωτήσεις σύντομης ανάπτυξης

     

    Εξηγήστε πως λειτουργεί́ η μάθηση ως ψυχοκοινωνικός μηχανισμός κοινωνικοποίησης

    1. Εξηγήστε πως λειτουργεί́ η ταύτιση ως ψυχοκοινωνικός μηχανισμός κοινωνικοποίησης

    2. Εξηγήστε πως λειτουργεί́ η εσωτερίκευση ως ψυχοκοινωνικός μηχανισμός κοινωνικοποίησης

    3. Εξηγήστε γιατί η κοινωνικοποίηση είναι μια αφίδρομη διαδικασία.

    4. Εξηγήστε γιατί η κοινωνικοποίηση είναι μια εξελικτική και δυναμική διαδικασία.

    5. Εξηγήστε γιατί η κοινωνικοποίηση αποτελεί μια διαδικασία οικοδόμησης της συλλογικής ταυτότητας.

    6. Εξηγήστε ποια μέρη συνιστούν την προσωπικότητα του ατόμου, σύμφωνα με την διάσταση της ψυχικής οργάνωσης της προσωπικότητας του Φρόϋντ.

    7. Εξηγήστε την λειτουργία των μηχανισμών άμυνας του Φρόϋντ.

    8. Εξηγήστε την προσέγγιση του Μ. Βέμπερ όσον αφορά τον ρόλο της θρησκείας στην ανάπτυξη του καπιταλισμού.

    9. Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ τυπικού και άτυπου κοινωνικού ελέγχου;

    10. Πως προσεγγίζει την θρησκεία, ως θεσμό κοινωνικοποίησης, ο Ντυρκέμ και η λειτουργιστική θεωρία;

     

    Ερωτήσεις ευρείας ανάπτυξης, σύνθεσης, διασύνδεσης

     

    1. Εξηγήστε ποια μέρη συνιστούν την προσωπικότητα του ατόμου, σύμφωνα με την διάσταση της ψυχικής οργάνωσης της προσωπικότητας του Φρόϋντ και την προσέγγιση του Μιντ. (ή Αναπτύξτε τις διαφορετικές διαστάσεις του εαυτού, όπως αυτές διατυπώθηκαν από τους Φρόϋντ και Μιντ.)

     

    2. Εξηγήστε πως η κοινωνικοποίηση αποτελεί μια διαδικασία οικοδόμησης της συλλογικής ταυτότητας και παραθέστε, στο πλαίσιο αυτό, την αντίστοιχη προσέγγιση του Ντυρκέμ για τον θεσμό της θρησκείας.

     

    3. Εξηγήστε πως λειτουργεί η μάθηση ως ψυχοκοινωνικός μηχανισμός κοινωνικοποίησης και αναπτύξτε το πως το σχολείο λειτουργεί στην κατεύθυνση αυτή.

     

    4. Εξηγήστε την διαφορετική προσέγγιση της διάρκειας της διαδικασίας της κοινωνικοποίησης μεταξύ των κοινωνιολόγων και της κλασικής ψυχαναλυτικής θεωρίας.

     

    5. Αναπτύξτε τις ομοιότητες και τις διαφορές της λειτουργιστικής και Μαρξιστικής προσέγγισης της κοινωνικοποίησης.

     

    6. Εξηγήστε τον αυτοέλεγχο, ως μορφή κοινωνικού ελέγχου, αναλύοντας παράλληλα τον ψυχοκοινωνικό μηχανισμό της εσωτερίκευσης.

     

    7. Αναπτύξτε την μάθηση ως ψυχοκοινωνικό μηχανισμό της κοινωνικοποίησης και σχολιάστε την υπό την οπτική της μαρξιστικής θεωρίας για την κοινωνικοποίηση.

     

    8. Αναπτύξτε την σημασία των κοινωνικών ρόλων στην κοινωνικοποίηση των ατόμων από την οπτική των Μίντ και Γκόφμαν. Ποιά κριτική ασκείται στις θεωρίες των ρόλων;

     

    11. Αναπτύξτε το κράτος ως θεσμοθετημένο φορέα κοινωνικοποίησης. Εξηγήστε τι είδους κοινωνικό έλεγχο ασκεί.

     

    12. Πως λειτουργεί ο αυτοέλεγχος, ως μορφή κοινωνικού ελέγχου; Πως σχετίζεται με τον ψυχοκοινωνικό μηχανισμό της εσωτερίκευσης;

     

    13. Χρησιμοποιώντας την θεωρία των ρόλων του Ε. Γκόφμαν, εξηγήστε γιατί η κοινωνικοποίηση θεωρείται ως μια συνεχής και αδιάληπτη διαδικασία.

     

     

  • 5ο Κεφάλαιο

    Ερωτήσεις σύντομης ανάπτυξης

     

    1. Αναπτύξτε ένα παράδειγμα αναπαραγωγής και μετάδοσης του πολιτισμού στην νέα γενιά, μέσω της εκπαίδευσης. (15 μονάδες)

    2. Αναφέρετε ένα πλεονέκτημα και ένα μειονέκτημα της τηλεεκπαίδευσης. (10 μονάδες)

     

    Ερωτήσεις ευρείας ανάπτυξης, σύνθεσης, διασύνδεσης

     

    1. Εξηγήστε τι τι χαρακτηριστικά έχει η ένταξη του παιδιού στο σχολείο και γιατί αυτό αποτελεί δευτερογενή φορέα κοινωνικοποίησης.

    2. Αναπτύξτε τις απόψεις σχετικά με το αν η πληροφορία αποτελεί γνώση.

    3. Εξηγήστε με ποιους τρόπους μπορεί η εκπαίδευση να συμβάλλει στην ανάπτυξη των ατόμων και κατ’ επέκταση των κοινωνιών και παραθέστε ένα παράδειγμα.

    4. Ποιά είναι η οπτική του Μπουρντιέ για τους τίτλους σπουδών που απονέμουν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και πως συνδέεται με την αναπαραγωγή των κοινωνικών ανισοτήτων;

    5. Αναφέρετε τους μαθησιακούς στόχους στους οποίους δίνει έμφαση η UNESCO.

    6. Ποιες λειτουργίες εκπληρώνει ο θεσμός της εκπαίδευσης, σύμφωνα με τον Κρ. Ντε Μοντιμπέρ;

    7. Εξηγήστε την θέση του Μπουρντιέ σχετικά με την λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος ως σύστημα επιλογής που ευνοεί τις ανώτερες τάξεις σε βάρος των υπολοίπων.

    8. Με ποιον τρόπο έχει συμβάλλει η εκπαίδευση διαχρονικά, στην αλλαγή των κοινωνιών; Αναφέρετε τις επιπτώσεις των αλλαγών αυτών στο άτομο.

    9. Ποια είναι η επίδραση της κοινωνίας της πληροφορίας στην εκπαιδευτική διαδικασία και ποιος είναι ο αντίκτυπος στα άτομα και τα κράτη.

    10. Αναφέρετε παραδείγματα σύνδεσης της εκπαίδευσης με την κοινωνία της πληροφορίας.

    11. Εξηγήστε την έννοια της εξειδίκευσης και αντιπαραθέστε την με τις έννοιες της παιδείας και της γενικής μόρφωσης.

    12. Παραθέστε τις διαφορετικές οπτικές για το κατά πόσον η πληροφορία αποτελεί γνώση.

     

     

     

     

     

  • 6ο Κεφάλαιο

    Ερωτήσεις σύντομης ανάπτυξης

     

    1. Ποιες είναι οι συνέπειες της ανεργίας στα άτομα και την κοινωνία; Ποιες προτάσεις έχουν διατυπωθεί για την αντιμετώπιςή της;

    2. Ποια ήταν η οπτική των Μάρξ και Ντυρκέμ απέναντι σταν καταμερισμό της εργασίας;

     

    Ερωτήσεις ευρείας ανάπτυξης, σύνθεσης, διασύνδεσης

     

    1. α. Δώστε τους ορισμούς των εννοιών κοινωνική τάξη και κοινωνική διαστρωμάτωση. (8 μ)

     β. Ποιους τύπους κοινωνικών τάξεων και κοινωνικής διαστρωμάτωσης διέκριναν οι Μάρξ και Βέμπερ; (12 μ)

     γ. Πως σχετίζονται οι παραπάνω έννοιες με την ύπαρξη ευάλωτων ομάδων πληθυσμού; (5μ)

     

    2. α. Τι είναι οι ανισότητες και πως παρατηρούνται σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο; (10μ)

     β. Με ποιους τρόπους αντιμετωπίζονται οι ανισότητες σε χώρες με ελεύθερη οικονομία και πως σε χώρες με κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία; (15μ)

     γ. Με ποιους τρόπους το κράτος πρόνοιας επιδιώκει την αναδιανομή του πλούτου σε μια κοινωνία;

     

    3. Να συγκρίνετε το φορντικό και το τεϊλορικό σύστημα οργάνωσης της εργασίας. Πού συγκλίνουν και πού διαφοροποιούνται;

    4. α. Ποια κριτική ασκήθηκε στο Τεϊλορικό – Φορντικό μοντέλο οργάνωσης της παραγωγής;

        β. Αναπτύξτε το θεωρητικό μοντέλο των ανθρώπινων σχέσεων.

    5. Ποια ήταν η επίδραση της εισαγωγής των νέων τεχνολογιών στους χώρους εργασίας, την δομή και την κουλτούρα της εργασίας; Ποιες νέες μορφές τηλεργασίας προκύπτουν με την χρήση του διαδικτύου;

    6. Ποιες είναι οι συνέπειες της ανεργίας, της φτώχειας και των ανισοτήτων; Ποιες ομάδες πληθυσμού είναι οι περισσότερο ευάλωτες στα φαινόμενα αυτά;

    7. Πως σχετίζονται στατιστικά, οι κοινωνικές ανισοτήτες και η δυνατότητα πρόσβασης σε υπηρεσίες περίθαλψης;

     

     

     

     

     

     

     

  • 7ο Κεφάλαιο

    Ερωτήσεις ανάπτυξης

     

    1) Πως όρισε ο Μαξ Βέμπερ τις έννοιες “δύναμη” και “εξουσία”;

    2) Ποια είναι, κατά τον Μαξ Βέμπερ, τα ορθολογικά χαρακτηριστικά της λειτουργίας του κράτους;

    3) Ποια είναι η προσέγγιση των Βέμπερ, Κόντ και Μαρξ της έννοιας του κράτους;

     

    4) Συγκρίνετε τους τρεις ιδεατούς τύπους εξουσίας του Βέμπερ (παραδοσιακή, χαρισματική, ορθολογική) ως προς:

         α. Τον τρόπο νομιμοποίησης τους

         β. τον τρόπο μεταβίβασής τους και

         γ. αναφέρετε αντίστοιχα παραδείγματα για κάθε τύπο εξουσίας

     

    5) Αναπτύξτε τις δυο διαφορετικές ιδέες που επικρατούν όσον αφορά την έννοια του έθνους.

    6) Αναπτύξτε τις τέσσερις γενιές εθνικών κρατών που αναπτύχθηκαν ιστορικά από τον 19ο αιώνα.

    7) Παραθέστε τα χαρακτηριστικά της ιδεώδους δημοκρατίας και του ολοκληρωτισμού.

     

    8) Συγκρίνετε το μοντέλο των ελίτ και το πλουραλιστικό μοντέλο εξουσίας, ως προς:

        α. το ποιοι αποτελούν φορέας δύναμης - άσκησης της εξουσίας σε κάθε μοντέλο και

        β. πως αλληλεπιδρούν μεταξύ τους οι φορείς αυτοί

     

    9) Αναπτύξτε τις απόψεις των Μαρξ και Αλτουσέρ για τις κοινωνικές βάσεις της εξουσίας.

    10) Αναπτύξτε έναν ορισμό για τα σύγχρονα πολιτικά κόμματα.

     

    11) α. Ποιες οι διαφορές και οι ομοιότητες μεταξύ των ομάδων συμφερόντων και των ομάδων γνώμης;

          β. Σε τι διαφέρουν και τι κοινό έχουν με  τα πολιτικά κόμματα;

     

    12) α. Εξηγήστε τους όρους “πολιτική συμπεριφορά” και “πολιτική κοινωνικοποίηση”.

          β. Περιγράψτε τον τρόπο με τον οποίο κοινωνικοί και ατομικοί παράγοντες επηρρεάζουν την πολιτική και εκλογική συμπεριφορά.

     

    13) Τι εννοούμε με τον όρο “πολιτική αλλοτρίωση”; Αναφέρετε τα αίτια της από την οπτική της κοινωνιολογίας. Με ποιόν τρόπο μπορεί να αντιμετωπιστεί στα πλαίσια της οικογένειας;